STERS VE ÖĞRENME..Cam Patikler..

Bugüne kadar stresin öğrenme ve bellek üzerinde ki etkilerini ele alan çok araştırma yapılmış. Ancak araştırmaların sonuçlarıda birbirleriyle çelişmekte. her ne kadar stres belli durumlarda ve dozlarda öğrenmeyi tetiklese de çoğu kez bilginin uzun süreli belleğe geçişine engel oluyor. Örneğin; ertesi gün sınava girecek öğrencinin konuları yetiştirmesi olanaksız gibi görünüyorsa da, yaşadığı stres çalıştığı kısımları öğrenmesini de güçleştirebiliyor. O zaman stresin öğrenme üzerinde ki kimi zaman olumlu kimi zaman olumsuz  etkilerde bulunmasını belirleyen etmenler neler? Son zamanlarda yapılan bilimsel çalışmalar bu konuyu giderek daha da aydınlatmaktadır.

Stres, omurgalı hayvan olarak iki önemli biyolojik sistemimizi harekete geçiriyor. Sindirim, kalp atış hızı, kan basıncı ve vücut sıcaklığı gibi bilinç dışı yaşamsal işleyişlerin kontrolünden sorumlu otonom sinir sistemi ve hipotalamus – hipofiz – böbreküstü bezleri ekseni. Hipotalamus otonom sinir sistemimizin ana kontrol noktası. Bir tehlike durumunda uyarım alan hipotalamus, hipofiz bezi ve böbreküstü bezine mesaj yollayarak kortikotrofin salınımını tetikliyor. ‘Kaçma ve savaşma’ tepkisine yaşamsal bir rol oynayan kortizol hormonuysa ACHT’nin varlığında salınıyor. Kortizol, diğer adıyla stres hormonu, normal koşullar altında protein ve yağları karbonhidrata çevirerek kan şekerini yükseltip, metabolik etkinliği hızlandırıyor.Bu nedenle de belli düzeylerde stres, bizleri uyanık tutarak daha kolay öğrenmemize olanak sağlıyabiliyor. İşleri son anlara bırakarak normaldekinden daha fazla verim almamızın altında bu işleyiş yatıyor. Ancak stres hormonu yüksek düzeylere ulaştığında beynin bellekle ilişkili hipokampüs bölgesi zarar görerek bellek sorunlarına neden oluyor.

Küçük yaşlarda çocukları doğru yönlendirebilmek çok önemli. Çünkü yeteneğimiz olmayan alanlarda başarılı olmaya zorlandığımızda yoğun stres tepkileri verebiliyoruz.

Sevgili Nilgün’ün günlüğü okurları bu yazım fazla akademik oldu galiba ama şu sıra bende yoğun ve stresli bir çalışma dönemi içinde olunca stres hormonlarının bize neler yaptığını araştırdım. Sizinle de paylaşmak istedim. Sevgiyle kalın…